Өглөө болгон гэрээсээ гарч сургууль орох замд маш олон зүйлүүд анзаарагддаг. Хүмүүс хоорондоо яаж харьцаж байгаа нь, тэнгэр ямар өнгөтэй байна мөн гадуур хана болон шонгийн мод дээр наасан зарлалууд зэргийг ихэд хардаг. Тэдгээр зүйлүүдээс маш олон зүйл мэдрэгддэг. Жишээ нь хоёр охин хоорондоо ярихдаа Монголоор биш Англи хэлээр ярих юмаа. Гадгаад хүн юм болов уу гээд харахлээр үгүй юмаа яахын аргагүй Монгол хүмүүс. Тэгээд ярьж байгааг нь сонсохлээр түр тар гээд л алдаатай ярьж өгнөө. Сонсоод инээд хүрэх шиг болох юм. Гэвч энэ бол нэг талаараа шоолоод инээгээд байх зүйл яав ч биш юм шиг. Ийм байдал Улаанбаатар хотын хаа сайгүй ажиглагддаг. Нэг уушын газар ороод суусан ч хажуугийн ширээний хэдэн хүмүүс Монгол хүн атлаа Монголоороо биш өөр хэлээр ярьцгаана, гудамжинд алхаж байсан ч хааяа урд юм уу хойно алхаж яваа хүмүүс өөр хэлээр хоорондоо ярьж л явах юм. Монгол хэлээ голоод ингээд байгаа юм уу, Англи хэлээ давтаж байгаа юм болов уу бүү мэдээ. Манай ээж аав нарыг бага байхад хоорондоо Оросоор ярих нь тэр үедээ мода байсан бизээ бүү мэд.
Энд тэнд хана дээр, шонгийн мод дээр нааж, өлгөж, зоосон зарлалуудыг харахлээр заримых дээр нь Монгол үг маш цөөхөн орсон байгаа нь ажиглагддаг. Драмын Академк Театрын Касснаас билетыг аваарай гэх маягтай зүйлүүд олноор ажиглагддаг. Хаяг самбаруудын дийлэнх нь гадаад хэл дээр. Манай ээжийг оюутан байхад нь нэг Герман оюутан "Танайд Эмийн Сан гээд үг байхад яагаад АПТЕКА гээд гадаад үг хэрэглээд байдаг юм бэ?" гэж асууж байсан гэсэн. Ууг нь Япончууд шиг л байх юмсан. Юу вэ гэвэл тэд хоёр төрлийн үсэгтэй, цагаан толгой ч юм уу? Ханзыг нь нэмчихвэл гурав ч юм уу. Ямар ч байсан Япончууд яг япон үгээ Хирагана хэмээх цагаан толгойгоо ашиглан бичдэг ба харь хэлний үгүүдийг Катагана хэмээх цагаан толгойгоороо бичдэг. Монгол Улс маань тиймэрхүү байвал гоё ч юм шиг. Монгол үгээ Монгол бичгээрээ биччихээд л, харь хэлний үгийг криллээр галиглуулаад биччихдэг хэхэ.
Хэл нь эвдэрвэл сэтгэхүй нь дагаад эвдэрдэг юм гэнэ лээ.
Энэ сайхан хэлээ цааш нь өвлүүлээд өгчих юмсан. Аливаа хэлний үгийн сан баяжиж байдаг. Гадны соёлтой танилцаж, тэрхүү гадны улсын бүтээлүүдийг орчуулах явцад шинэ үгүүд үгийн санд нэмэгдэн орсоор л байдаг. Ууг нь тэгэх бүрийд нь тэрхүү нэмэгдэн орж байгаа үгүүдийг нь хянадаг хэдэн хүмүүс байдаг бол зүгээр л юм. Тэдгээр хүмүүс нь тэрхүү гадгаад үгэнд аль болох тохирох үгийг нь олж хийж байвал. Болохгүй бол ард түмнээсээ асуугаад л. Франц улсад иймэрхүү зүйл хийдэг төрийн байгууллага байдаг гэж би сонсож байсан. Тэрхүү байгууллаг нь Франц хэлний цэвэр байдлыг ханган үлдээх зорилготой юм шиг байна лээ. Бараг жил бүр хэвлэгдэн гардаг "Larousse" хэмээх толь бичгийг хянаж нягталдаг юм байна лээ. Манай Улсад иймэрхүү зүйлүүд л дутаад байгаа юм шиг....
Энд тэнд хана дээр, шонгийн мод дээр нааж, өлгөж, зоосон зарлалуудыг харахлээр заримых дээр нь Монгол үг маш цөөхөн орсон байгаа нь ажиглагддаг. Драмын Академк Театрын Касснаас билетыг аваарай гэх маягтай зүйлүүд олноор ажиглагддаг. Хаяг самбаруудын дийлэнх нь гадаад хэл дээр. Манай ээжийг оюутан байхад нь нэг Герман оюутан "Танайд Эмийн Сан гээд үг байхад яагаад АПТЕКА гээд гадаад үг хэрэглээд байдаг юм бэ?" гэж асууж байсан гэсэн. Ууг нь Япончууд шиг л байх юмсан. Юу вэ гэвэл тэд хоёр төрлийн үсэгтэй, цагаан толгой ч юм уу? Ханзыг нь нэмчихвэл гурав ч юм уу. Ямар ч байсан Япончууд яг япон үгээ Хирагана хэмээх цагаан толгойгоо ашиглан бичдэг ба харь хэлний үгүүдийг Катагана хэмээх цагаан толгойгоороо бичдэг. Монгол Улс маань тиймэрхүү байвал гоё ч юм шиг. Монгол үгээ Монгол бичгээрээ биччихээд л, харь хэлний үгийг криллээр галиглуулаад биччихдэг хэхэ.
Хэл нь эвдэрвэл сэтгэхүй нь дагаад эвдэрдэг юм гэнэ лээ.
Энэ сайхан хэлээ цааш нь өвлүүлээд өгчих юмсан. Аливаа хэлний үгийн сан баяжиж байдаг. Гадны соёлтой танилцаж, тэрхүү гадны улсын бүтээлүүдийг орчуулах явцад шинэ үгүүд үгийн санд нэмэгдэн орсоор л байдаг. Ууг нь тэгэх бүрийд нь тэрхүү нэмэгдэн орж байгаа үгүүдийг нь хянадаг хэдэн хүмүүс байдаг бол зүгээр л юм. Тэдгээр хүмүүс нь тэрхүү гадгаад үгэнд аль болох тохирох үгийг нь олж хийж байвал. Болохгүй бол ард түмнээсээ асуугаад л. Франц улсад иймэрхүү зүйл хийдэг төрийн байгууллага байдаг гэж би сонсож байсан. Тэрхүү байгууллаг нь Франц хэлний цэвэр байдлыг ханган үлдээх зорилготой юм шиг байна лээ. Бараг жил бүр хэвлэгдэн гардаг "Larousse" хэмээх толь бичгийг хянаж нягталдаг юм байна лээ. Манай Улсад иймэрхүү зүйлүүд л дутаад байгаа юм шиг....
No comments:
Post a Comment